ဆီးချိုရောဂါဆိုတာ ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ ဇီဝြဖစ်ပျက်မှု (Metabolism) နဲ့ ပတ်သက်တဲ့ နာတာရှည် ရောဂါတစ်မျိုး ဖြစ်ပါတယ်။ အဓိကအားဖြင့် သွေးတွင်းသကြားဓာတ် (ဂလူးကို့စ်) ကို ထိန်းညှိပေးတဲ့ အင်ဆူလင် (Insulin) ဟော်မုန်းနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ပြဿနာကြောင့် ဖြစ်ပွားပါတယ်။
ပုံမှန်အခြေအနေမှာ ကျွန်တော်တို့ စားလိုက်တဲ့ အစားအစာထဲက ကစီဓာတ် (Carbohydrates) တွေဟာ အစာခြေပြီးနောက် ဂလူးကို့စ် အဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲသွားကာ သွေးထဲရောက်ရှိသွားပါတယ်။ ပန်ကရိယ (သရက်ရွက်) က အင်ဆူလင် ဟော်မုန်းကို ထုတ်ပေးပြီး ဂလူးကို့စ်တွေကို ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ ဆဲလ်တွေထဲဝင်ရောက်စေကာ စွမ်းအင်အဖြစ် အသုံးပြုနိုင်အောင် ကူညီပေးပါတယ်။
ဆီးချိုရောဂါရှိသူမှာတော့…
အင်ဆူလင် လုံးဝမထုတ်နိုင်တော့တာ (သို့မဟုတ်)
အင်ဆူလင် လုံလောက်စွာ မထုတ်နိုင်တာ (သို့မဟုတ်)
ထုတ်ထားတဲ့ အင်ဆူလင်ကို ခန္ဓာကိုယ်က ထိထိရောက်ရောက် အသုံးမချနိုင်တာ (အင်ဆူလင်တုံ့ပြန်မှု မကောင်းတာ) တို့ ဖြစ်နေပါတယ်။
ဒါကြောင့် ဂလူးကို့စ်တွေဟာ ဆဲလ်တွေထဲကို မဝင်ရောက်နိုင်ဘဲ သွေးထဲမှာပဲ စုပုံနေပြီး သွေးတွင်းသကြားဓာတ် မြင့်တက်နေတဲ့ အခြေအနေ (Hyperglycemia) ဖြစ်လာပါတယ်။
ဆီးချိုရောဂါ အမျိုးအစားများ
အဓိကအမျိုးအစား (၃) မျိုး ရှိပါတယ်။
၁. အမျိုးအစား ၁ ဆီးချို (Type 1 Diabetes)
အကြောင်းရင်း : ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ ကိုယ်ခံအားစနစ်က ပန်ကရိယအတွင်းက အင်ဆူလင် ထုတ်ပေးသော ဆဲလ်တွေကို ပြန်တိုက်ခိုက်ပြီး ဖျက်ဆီးလိုက်တဲ့အတွက် အင်ဆူလင် လုံးဝမထုတ်နိုင်တော့ခြင်း (Autoimmune Disease)။
ဖြစ်နှုန်း : ကလေးဘဝ၊ ဆယ်ကျော်သက်အရွယ်တွေမှာ အဖြစ်များပြီး၊ ရောဂါလက္ခဏာတွေက ရုတ်တရက် ပြင်းထန်စွာ ပေါ်လာတတ်ပါတယ်။
ကုသမှု : အင်ဆူလင်ထိုးဆေး နေ့စဉ်ထိုးသွင်းပြီး ကုသရပါတယ်။
၂. အမျိုးအစား ၂ ဆီးချို (Type 2 Diabetes)
အကြောင်းရင်း : ခန္ဓာကိုယ်က အင်ဆူလင်ကို ခုခံမှု (Insulin Resistance) ဖြစ်နေပြီး ထုတ်လိုက်တဲ့ အင်ဆူလင်ကို ထိထိရောက်ရောက် အသုံးမချနိုင်တော့ခြင်း။ အချိန်ကြာလာရင် အင်ဆူလင်ထုတ်လုပ်မှုလည်း လျော့နည်းလာတတ်ပါတယ်။
ဖြစ်နှုန်း : ဆီးချိုရောဂါဖြစ်သူအားလုံးရဲ့ ၉၀% နီးပါးဟာ အမျိုးအစား (၂) ဖြစ်ပါတယ်။ လူကြီးပိုင်းတွေမှာ အဖြစ်များပေမယ့် ယခုခတ်မှာ လူငယ်တွေ၊ ကလေးတွေမှာပါ ဖြစ်ပွားနှုန်း မြင့်တက်လာပါတယ်။
အဓိက ဖြစ်စေသော အကြောင်းရင်းများ : အဝလွန်ခြင်း၊ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုနည်းခြင်း၊ မျိုးရိုးလိုက်ခြင်း။
ကုသမှု : နေထိုင်မှုပုံစံ ပြောင်းလဲခြင်း (အစားထိန်းခြင်း၊ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုလုပ်ခြင်း)၊ ဆေးသောက်ခြင်း၊ နောက်ဆုံးအဆင့်မှာ အင်ဆူလင်ထိုးရနိုင်ပါတယ်။
၃. ကိုယ်ဝန်ဆောင်ဆီးချို (Gestational Diabetes)
အကြောင်းရင်း : ကိုယ်ဝန်ဆောင်စဉ်ကာလမှာ ဟော်မုန်းအပြောင်းအလဲကြောင့် အင်ဆူလင်အပေါ် ခုခံမှုဖြစ်ကာ သွေးသကြားဓာတ်မြင့်တက်ခြင်း။
အကျိုးဆက် : မိခင်နဲ့ ကလေးအတွက် အန္တရာယ်ရှိနိုင်ပါတယ်။ ကိုယ်ဝန်ပြီးရင် ပျောက်သွားတတ်သော်လည်း နောင်တွင် အမျိုးအစား (၂) ဆီးချိုဖြစ်နိုင်ခြေ ပိုများပါတယ်။
နောက်ဆက်တွဲ ဆိုးကျိုးများ
ဆီးချိုကို ကောင်းစွာမထိန်းနိုင်ရင် နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာလာတဲ့အခါ အောက်ပါဆိုးကျိုးတွေ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ပါတယ် –
နှလုံးနှင့် သွေးကြောဆိုင်ရာ ရောဂါများ (နှလုံးရုတ်တရက်ဖောက်ခြင်း၊ လေဖြတ်ခြင်း)
ကျောက်ကပ်ပျက်စီးခြင်း (နောက်ဆုံး ကျောက်ကပ်ဆေးရနိုင်ပါတယ်)
မျက်စိမှန်ဘီလူးပျက်စီးခြင်း၊ ရေတိမ်၊ အတွင်းတိမ်နှင့် မျက်စိကန်းခြင်း
အာရုံကြောထိခိုက်ခြင်း (Neuropathy) – ခြေဖျားလက်ဖျားတွင် ထုံကျင်ခြင်း၊ နာကျင်ခြင်း၊ အစာခြေစနစ် ပြဿနာများ
ခြေထောက်ပြဿနာများ – အနာကျက်နှေးခြင်း၊ ပိုးဝင်လွယ်ခြင်းကြောင့် ခြေထောက်ဖြတ်ပစ်ရသည်အထိ ဆိုးရွားနိုင်ပါတယ်။
ကာကွယ်ကုသခြင်း
စောစီးစွာ ရောဂါရှာဖွေခြင်း နှင့် ပုံမှန်သွေးချိုစစ်ဆေးခြင်း က အရေးကြီးဆုံးဖြစ်ပါတယ်။
နေထိုင်မှုပုံစံ ပြောင်းလဲခြင်း – ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွတ်သော အစားအစာများ စားခြင်း (သကြားနှင့် ကစီဓာတ် လျှော့စားခြင်း)၊ ကိုယ်အလေးချိန် ထိန်းခြင်း၊ ပုံမှန်ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုလုပ်ခြင်း။
ဆရာဝန်ညွှန်ကြားသည့် ဆေးဝါးများ ကို ပုံမှန်သောက်သုံးခြင်း (သို့မဟုတ်) အင်ဆူလင်ထိုးခြင်း။
ဆီးချိုရောဂါဟာ နာတာရှည်ရောဂါဖြစ်ပေမယ့် စနစ်တကျ ထိန်းသိမ်းကုသမယ်ဆိုရင် ပုံမှန်လူတစ်ယောက်လိုပဲ ကျန်းမာပျော်ရွှင်စွာ နေထိုင်သွားနိုင်တဲ့ ရောဂါတစ်မျိုးဖြစ်ပါတယ်။
